bronix
Interwały w muzyce
Interwały na gitarze – nazewnictwo i sposoby ich zagrania
Interwał – czym jest? Najkrócej – jest to odległość pomiędzy dwoma dźwiękami.
Jak dzielimy interwały?
Na doskonałe i niedoskonałe.
Doskonałe to :
– pryma czysta
– kwarta czysta
– kwinta czysta
– oktawa
Pozostałe to niedoskonałe.
Czyli po kolei:
– pryma czysta (0 półtonów)
– sekunda mała (1 półton)
– sekunda wielka (2 półtony)
– tercja mała (3 półtony)
– tercja wielka (4 półtony)
– kwarta czysta (5 półtonów)
– tryton, kwarta zwiększona, kwinta zmniejszona (6 półtonów)
– kwinta czysta (7 półtonów)
– seksta mała, kwinta zwiększona (8 półtonów)
– seksta wielka (9 półtonów)
– septyma mała (10 półtonów)
– septyma wielka (11 półtonów)
– oktawa czysta (12 półtonów)
– nona mała (13 półtonów)
– nona wielka (14 półtonów)
– decyma mała (15 półtonów)
– decyma wielka (16 półtonów)
– undecyma (17 półtonów)
Próbując zagrać te interwały na gitarze polecam Ci śpiewać je równocześnie, a jeszcze lepiej najpierw zaśpiewaj, a potem sprawdź na gitarze czy było czysto (ja mam z tym problem) 😉
Interwał może być melodyczny (poniżej przykład zagrany na jednej strunie):
W kolejnym przykładzie, również melodycznie, ale z wykorzystaniem tzw. pozycji:
czyli jeden dźwięk gramy po drugim albo harmoniczny (oba dźwięki gramy na raz):
Jeżeli wolisz formę video, zapraszam na mój kanał YouTube: https://youtu.be/OhSfiFv3ASo
Pentatonika – podstawowe informacje
Czym jest pentatonika?
W naszym systemie muzycznym podstawową miarą jest oktawa (czyli dźwięk o dwukrotnie wyższej częstotliwości). Oktawę podzielono na 12 części. Jeśli wybierzemy dowolnych pięć spośród dwunastu dźwięków to otrzymamy jakąś skalę pentatoniczną. W teorii może to być 5 kolejnych dźwięków np.: C C# D D# E. W praktyce najczęściej używaną skalą pentatoniczną jest pentatonika durowa i molowa.
Jak zbudować pentatonikę?
Bierzemy nasze dźwięki po kolei:
A A# B C C# D D# E F F# G G#
I wybieramy sposród nich 5 wedle wzoru 2 2 3 2 3 gdzie 2 oznacza odległość 2 półtonów (na gitarze to 2 progi) a 3 – analogicznie – 3 półtonów (3 progi):
| 2 | 2 | 3 | 2 | 3 |
Szósty dźwięk jest powtórką pierwszego (tylko o oktawę wyższy). Podstawiając dźwięki do tego wzoru otrzymujesz pentatonikę durową. Zacznijmy od pentatoniki A dur. Pod pierwszą belkę podstawiamy dźwięk A
I potem dodajemy dźwięk o dwa półtony wyższy od A (wyższy oznacza że liczymy w prawo – tak jak na pianinie). W tym przypadku będzie to dźwięk B:
Następnie dodajemy kolejne dźwięki: dwa półtony od B będzie C#, trzy półtony od C# mamy E, kolejne dwa półtony to F#:
Właśnie zbudowaliśmy pentatonikę durową A.
W taki sam sposób możesz zbudować każdą pentatonikę durową. Spróbujmy zatem pentatoniki C: C D E G A i C jako oktawa. Czy to jasne? Co zrobić jak braknie nam tych dwunastu dźwięków? One idą w pętli tzn: jeśli jakiś dźwięk ma być po G# to zaczynamy od nowa liczenie. Dla przykładu wezmę pentatonikę F. Pierwsze dwa dźwięki idą następująco : F i G , potem trzeba dwóch półtonów. Liczymy G# jako pierwszy półton i jedziemy dalej czyli drugim półtonem będzie A. Tak też jest w rzeczywistości. Możemy również po prostu skopiować tych pierwszych 12 dźwięków jeszcze raz:
A A# B C C# D D# E F F# G G# A A# B C C# D D# E F F# G G#
Wtedy nie zabraknie nam dźwięków do tworzenia pentatoniki. Osobiście proponuję nauczyć się po prostu tych dwunastu dźwięków po kolei (będzie o tym osobny wpis).
Pentatonika molowa
Celowo zacząłem od pentatoniki durowej, bo jak się zaraz przekonasz, budowa molowej jest równie prosta. Wystarczy ostatni dźwięk pentatoniki dur przesunąć na początek, wtedy mamy pentatonikę molową:
„Wzór” na pentatonikę molową: | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 |
Podstawiając do tego wzoru:
A C D E G A
Właśnie otrzymaliśmy dźwięki pentatoniki a moll. Taka sama sytuacja jest z każdą pentatoniką molową. Dla przykładu pentatonika f# moll: F# A B C# E.
Zależności pomiędzy pentatonikami
Ciekawe są zależności pomiędzy niektórymi pentatonikami. Wedle wzoru wychodzi że każda pentatonika durowa ma jakąś siostrę molową, która składa się z tych samych dźwięków np.: C dur ma te same dźwięki co a moll, A dur = f# moll, D dur = b moll. Co warto zapamiętać? Że pentatonika durowa, jeśli ją zaczniemy od ostatniego dźwięku , jest od razu molową. Będzie o tym więcej na blogu w miarę rozwoju sytuacji.
Pozdrawiam i miłego dnia – Bronix.
Podział wartości rytmicznych w muzyce
Podział ten przedstawię na przykładzie pizzy
– chyba każdy wie jak wygląda pizza. Na początek jemy tą pizzę sami. Trwa to długo – w muzyce liczymy ten czas do czterech i oznaczamy czas potrzebny na jej zjedzenie kropką pustą w środku i nazywamy ten czas całą nutą
Ale czasem przychodzi do nas kolega i jemy całą pizzę we dwóch.
Trwa to wtedy o połowę krócej niż zjedzenie całej pizzy, i ten czas liczymy do dwóch. Muzycznie – półnuta – kropka pusta w środku z laseczką
Następny przypadek to Ty i trzech przyjaciół.
Każdy dostaje wówczas ćwiartkę pizzy i zjada ją w czasie czterokrotnie krótszym niż gdybyś jadł ją sam. Muzycznie – ćwierćnuta – liczymy do jednego, a zapisujemy jako kropkę pełną w środku z laseczką po prawej stronie (laseczka może być w górę lub w dół – nie ma to w tej chwili znaczenia). Czyli na jedną całą nutę przypadają cztery ćwierćnuty
Na pizzę zaprosiłeś drużynę piłki ręcznej. W sumie jest Was ośmioro.
Pizza znika dość szybko. Każdy zjada swój kawałek w czasie ośmiokrotnie krótszym, niż gdybyś jadł ją sam. Czas ten nazywamy ósemką. Oznaczamy jako kropkę z laseczką i chorągiewką. Jak to policzyć ? Dzielimy wartość ćwierćnuty na pół ( 1i2i3i4i)
Występuje również uproszczony zapis, z belką łączącą dwie (lub więcej) sąsiadujące ósemki:
Zaprosiłeś prawie całą swoją swoją klasę , jest Was teraz szesnaścioro.
Pizza znika w mgnieniu oka. Ten czas potrzebny do zjedzenia 1/16 pizzy nazywamy szesnastką, a zapisujemy tak jak ósemki, tylko dodajemy jeszcze jedną chorągiewkę (w sumie dwie). Liczymy jako 1i@a 2i@a 3i@a 4i@a
Podobnie jak przy ósemkach, występuje uproszczony zapis, grupujący te wartości:
Są jeszcze gęstsze podziały , ale nasza pizzeria jest za mała na takie posiadówki. Dla Twojej wiedzy dodam tylko, że możemy podzielić jeszcze na trzydziestodwójki, szesćdziesięcioczwórki. Dodajemy wówczas po kolei chorągiewek.
Może się zdarzyć że pomimo szczerych chęci i zamówionej pizzy nie uda się Tobie bądź znajomym dotrzeć do pizzerii. Co wtedy ?
Takie zjawisko w muzyce nazywamy pauzą.
Każda wartość rytmiczna ma swój pauzowy odpowiednik. Poniżej na rysunku zapisy poszczególnych pauz.
I wreszcie ostatnia z omawianych dzisiaj sytuacja: nie wszyscy dostają taki sam kawałek pizzy, niektórym smakuje bardziej i chcą więcej. Więcej w muzyce zapisujemy poprzez dodanie kropki przy wartości rytmicznej.
Kropka ta wydłuża czas trwania nuty lub pauzy o połowę. Na przykład półnuta z kropką zamiast być liczoną do dwóch, jest liczona do trzech
Częstym zjawiskiem rytmicznym jest również podział triolowy, o tym jednak w którymś z następnych artykułów.
Pozdrawiam i życzę miłego dnia – Bronix
UWAGA, UWAGA!
Sytuacja jest skomplikowana, ale lekcje w BronixMusicStudio odbywają się w normalnym trybie 🎸🎹🎼🎤. Jeżeli chodzi o Wasze bezpieczeństwo, zadbaliśmy o to na najwyższym możliwym poziomie: ❗️CODZIENNIE ❗️ dezynfekujemy szkołę przy pomocy ozonu (artykuły dotyczące skuteczności tej metody w linkach poniżej).
W tej sytuacji trudno znaleźć w promieniu wielu kilometrów bardziej bezpieczne miejsce. Może poza salami operacyjnymi, w których również używa się ozonu do sterylizacji 🏥.
Wykorzystajcie ten czas, dla części z Was – wolny, najlepiej jak możecie. Czyli m/i. na nauce gry na instrumencie
Różnice w zapisie muzycznym B i H
Najbardziej rzucającą się w oczy różnicą jest nazewnictwo dźwięku, który jest na prawo od dźwięku A. Na świecie jest to prosto zrobione:
Zaczynając od dźwięku A nazywamy klawisze po kolei według alfabetu łacińskiego, czyli:
A B C D E F G – ma to sens, prawda?
Tymczasem jak to wygląda u nas?
Mamy A H C D E F G – po kiego czorta H zaraz po A ? Przecież to się nie trzyma kupy!
Podobno jakiś średniowieczny mnich, przepisując nuty po prostu nie dociągnął brzuszków. Może zabrakło atramentu? Może było za dużo wina w trakcie przepisywania?
Tego zapewne się nie dowiemy. Faktem pozostaje, że w Polsce, Niemczech oraz w krajach skandynawskich używa się nazwy H.
Jestem gorącym zwolennikiem ujednolicenia zapisu. Tylko jak nazwać dźwięk pół tonu niższy od H? U nas się mówi i zapisuje B. Zobaczmy zatem jak wygląda gama F dur w zapisie literowym:
F G A B C D E
Czy widzicie tu gdzieś jeden bemol, który powinien wystąpić w tej gamie?Podążając za logiką powinniśmy go nazwać Hb (Hes) a nie B.
Dużo prościej jest to zapisane w angielskiej notacji:
F G A Bb C D E – wyraźnie rzuca się w oczy ten bemol.
Pozostaje jednak pytanie: jak ten dźwięk nazwać?
Amerykanie mówią “biflat”. Osobiście używam właśnie tego sposobu, chociaż prawidłowo i zgodnie z logiką powinno być “Bes” Ale to mi jakoś nie brzmi. Czasem używam pieszczotliwego “bibik”.
Zauważmy, że większość sensownych podręczników powstaje za oceanem. Podobnie ze zbiorami utworów (Real Book na przykład). Uważam, że powinniśmy to jak najszybciej usystematyzować i dołączyć do reszty świata w temacie.
Często mi się zdarza, że gram z muzykami o klasycznym wykształceniu. Muszę wtedy pamiętać o tym nieszczęsnym”H”. Na całe szczęście oni zdają sobie z reguły sprawę z tych nieścisłości. Wystarczy na próbie dogadać sposób nazywania dźwięków i po zabawie.
Jaka jest Twoja opinia w temacie ? Zapraszam do dyskusji pod postem.
Budowa podstawowych trójdźwięków
Czym są trójdźwięki?
Trójdźwięki budujemy wybierając kolejno dźwięki z gamy oddalone od siebie o tercję. Tercja może być wielka lub mała (w muzyce to odległość 4 lub 3 półtonów, na gitarze podobnej ilości progów). W praktyce bierzemy co drugi dźwięk z gamy. Jeśli weźmiemy pod uwagę gamę durową C (jońska), to składa się ona z następujących dźwięków:
C D E F G A B
Jakie trójdźwięki możemy zbudować w tej gamie?
W myśl zasady budowy tercjami:
C E G, D F A, E G B, F A C, G B D, A C E, B D F
Skąd wiemy jakiego typu są te trójdźwięki ? Najpierw odległość pomiędzy pierwszy a drugim dźwiękiem: jeśli jest ona wielkości tercji wielkiej to akord jest durowy. W gamie durowej jońskiej taki przypadek występuje na 1 stopniu (od C), 4 i 5 stopniu (odpowiednio F i G).
Jeśli odległość między pierwszym a drugim dźwiękiem w akordzie jest równa tercji małej ( 3 półtony) wówczas mamy 2 przypadki:
– albo jest to akord molowy (wtedy odległość pomiędzy 2 a 3 dźwiękiem musi być równa tercji wielkiej)
– albo jest to akord zmniejszony ( wtedy odległość pomiędzy 2 a 3 dźwiękiem musi być równa tercji małej)
W gamie durowej jońskiej akordy molowe występują na 2, 3, i 6 jej stopniu ( w naszym przypadku są to akordy d, e , a moll). Trójdźwięk zmniejszony występuje tylko na siódmym stopniu naszej gamy (od dźwięku b).
Trójdźwięk zwiększony
Spośród podstawowych trójdźwięków można jeszcze wymienić jeden. Nie występuje w gamie durowej, ale występuje w innych gamach (np.: w mollu harmonicznym). Jest to akord zwiększony. Składa się on z dwóch tercji wielkich, czyli zarówno odległość pomiędzy 1 a 2 dźwiękiem, jak i pomiędzy 2 a 3 dźwiękiem jest równa 4 półtonom.
Jak zapisujemy trójdźwięki?
Nie ma jednego standardu, przedstawię te najczęściej używane:
– dur – przede wszystkim dużą literą (np.: „C”) , bardzo często dodaje się końcówkę „maj”
– moll – najczęściej małą literą, równie często dużą literą z dolnym podkreśleniem (np: C_) albo pisząc koło literki skrót od minor, czyli min (np.: C min). Można również spotkać zapis „Cm”
– zmniejszony (ang. Diminished) albo dodajemy skrót „dim” po dźwięku, częściej jednak stosujemy zapis , gdzie po dźwięku dodajemy u góry cyferkę zero (C0)
– zwiększony (ang. Augmented) dodajemy skrót “aug” po nazwie (Caug) czasem stosuje się również zapis C+, lub C5+, lub C#5. Wszystko to oznacza kwintę zwiększoną.
Podsumowanie
3 oznacza tercję małą – trzy półtony lub progi
4 oznacza tercję wielką – cztery półtony lub progi
Jak zwykle – jeśli coś jest niezrozumiałe, lub niedopowiedziane – zapraszam do komentowania i zadawania pytań.
Pozdrawiam serdecznie – Bronix
